ความท้าทายของโลกธุรกิจถูกท้าทายอีกครั้งจากการแพร่ระบาดของไวรัสโคโรน่า ทำให้โลกทั้งโลกถูกตัดขาดปฏิสัมพันธ์ระหว่างกันอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ส่งผลให้ธุรกิจหลายชนิดแทบหยุดชะงัก บางประเทศมีการปิดกั้นการเคลื่อนย้ายระหว่างกันทำให้การขนส่งระหว่างประเทศเป็นอัมพาต แน่นอนว่าทุกธุรกิจล้วนได้รับผลกระทบ แต่กระนั้นภายใต้แพลตฟอร์มของ อาลีบาบา ก็มีตัวอย่างของธุรกิจหนึ่งที่เริ่มฟันฝ่าหาช่องทางการเพิ่มยอดขายแม้ว่าจะมีกำแพงไวรัสที่ใหญ่โตกั้นกลางอย่างมั่นคง
ภายใต้ประสิทธิภาพของแพลตฟอร์มสากลของ อาลีบาบา ที่สามารถป้อนเครื่องมือให้ผู้ประกอบการใช้ได้อย่างไม่น่าเชื่อ ส่งผลให้ Plastmax ผู้ผลิตเม็ดพลาสติกรีไซเคิล สามารถอุดช่องว่างของการขายที่ผู้ซื้อขาประจำลดปริมาณลง ด้วยการใช้เครื่องมือที่มีของแพลตฟอร์มเปิดตลาดผู้ซื้อรายใหม่สู่หลากหลายทวีปทั่วโลกได้สำเร็จ ในช่วงการระบาดของไวรัสโคโรน่าได้อย่างสำเร็จ TheReporterAsia ไม่รอช้าที่จะติดตามมาเป็นกรณีศึกษาให้หลากหลายธุรกิจในไทยได้เดินตามอย่างกัน
นางสาวนัฐนันท์ ศรีเปรมอนันต์ เจ้าของแบรนด์ Plastmax ผู้ผลิตเม็ดพลาสติกรีไซเคิล เปิดเผยถึงอดีตของการเริ่มต้นตั้งบริษัทตัวแทนจำหน่ายเม็ดพลาสติกรีไซเคิลอย่างจริงจัง เนื่องจากธุรกิจของครอบครัวมีโรงงานผลิตเม็ดพลาสติกรีไซเคิลอยู่แล้ว แต่ก็เป็นการจำหน่ายเพียงในประเทศเท่านั้น การขายต่างประเทศแต่เดิมจะเป็นการเข้ามาสั่งซื้อและดำเนินการเองของผู้ค้าระหว่างประเทศเท่านั้น ทำให้เห็นช่องว่างในการเข้ามาทำธุรกิจตรงนี้ ซึ่งในตอนแรกที่เปิดบริษัทราวปี 2008 นั้นก็ดำเนินการเพียงคนเดียวระหว่างที่เรียนมหาวิทยาลัยไปด้วย จากจุดเริ่มต้นนั้นก็เริ่มต้นด้วยการเข้ามาขายในแพลตฟอร์ม อาลีบาบา เลย เนื่องจากในสมัยนั้นเรื่องของอีคอมเมิร์ซยังไม่เป็นที่รู้จักเท่าไหร่
แต่ได้เริ่มรู้จัก อาลีบาบา ในยุคแรก ๆ จากการได้คุยกับลูกค้าต่างชาติที่เข้ามาเจรจาธุรกิจกับกิจการในประเทศไทย ว่ารู้จักผู้ค้ารายนี้ได้อย่างไรก็ได้รับคำตอบว่ารู้จักกันผ่านแพลตฟอร์ม อาลีบาบา ทำให้สนใจและเริ่มเข้าไปศึกษาและพบว่า อาลีบาบา เป็นเว็บอีคอมเมิร์ซที่มีลูกค้าธุรกิจที่หลากหลายมาก ๆ จากทั่วโลก และผู้ประกอบการไทยก็สามารถสมัครใช้บริการได้ และแม้ว่าก่อนหน้านี้บริษัทจะมีเว็บไซต์เพื่อแนะนำสินค้าอยู่ก่อนหน้าแล้วประมาณหนึ่ง ทำให้รู้ว่าการทำเว็บไซต์ของตนเองให้เป็นที่รู้จักและสร้างฐานลูกค้านั้นไม่ใช่เรื่องง่ายเลย ทำให้ตัดสินใจเริ่มต้นที่จะเปิดหน้าร้านกับเว็บอีคอมเมิร์ซอย่างอาลีบาบา ทันที
หลังจากนั้นก็เริ่มเข้าไปสร้างหน้าร้านของตนเองผ่านแพลตฟอร์ม มีการสร้างรูปสินค้า แต่ก็ยังเป็นแค่สมาชิกปกติ เนื่องจากราคาค่าเป็นสมาชิกพรีเมียมสมัยนั้นยังเป็นราคาที่แพลงสำหรับบริษัทที่ตั้งใหม่แล้วไม่มีทุนมากมายอย่างเรา ทำให้การโพสต์ขายสินค้าก็ยังมีข้อจำกัดอยู่บ้าง แต่ก็ไม่ได้เป็นปัญหาอะไรสำหรับการเริ่มต้น แล้วหลังจากนั้นก็เริ่มมีการติดต่อเข้ามาของลูกค้า แล้วเริ่มขายสินค้าได้ ซึ่งในช่วงแรกก็ไม่ได้เยอะมาก แต่หลังจากนั้นยอดขายก็เริ่มเติบโตขึ้นทุกปี บางปีมีการเติบขึ้นแบบเท่าตัว แม้ว่าเราจะขายบนแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซของ อาลีบาบา เพียงรายเดียวเท่านั้น
ธุรกิจการขาดช่วง แต่ลูกค้าไม่ห่างหาย
ในช่วงปี 2012 เป็นช่วงการเรียนปีสุดท้ายของมหาวิทยาลัย ทำให้การค้าในส่วนนี้ไม่ได้ทำต่อเนื่อง จากการที่ต้องมุ่งมั่นด้านการเรียนช่วงก่อนจบ แต่กระนั้นหน้าร้าน Plastmax บนแพลตฟอร์มอาลีบาบาก็ยังคงเปิดอยู่ แต่ไม่ได้มีการติดต่อกลับแต่อย่างใด ซึ่งเมื่อเราย้อนกลับมาเปิดอีเมล์ ก็ได้อีเมล์ของลูกค้ามากมาย บางฉบับมีการค้างตอบอยู่เป็นปี แต่กระนั้นเมื่อเรากลับมาตอบและเริ่มอัพเดตรูปใหม่ ลูกค้าก็เริ่มกลับมาอีกครั้ง
ก่อนหน้านี้หลังจากเรียนจบก็ได้มีโอกาสได้ทำธุรกิจอย่างอื่นทั้งการขายสินค้าแฟชั่น และขายโทรศัพมือถือ และค้นพบว่าไม่ถูกแนวกับเราเท่าไหร่ ทำให้รู้ว่าชอบในส่วนของการทำธุรกิจ B2B มากกว่า ชอบที่จะติดต่อซื้อขายกับต่างชาติแบบธุรกิจ ในประมาณสินค้าที่เยอะ ๆ มากกว่าการที่ต้องเข้าไปทำตลาดเองแบบ B2C ของสินค้าแฟชั่นหรือมือถือที่จะต้องเข้าไปเสนอให้ตู้มือถือนำสินค้าเราเข้าไปขาย และหลังจากลองทำอย่างอื่นได้ราวครึ่งปีก็กลับมาทำธุรกิจการส่งออกเม็ดพลาสติกรีไซเคิลของ Plastmax ต่อ
การกลับมาต่อยอดธุรกิจในครั้งนี้ จึงเป็นจุดเริ่มต้นอีกครั้งของการพัฒนาทั้งในส่วนของเว็บไซต์เดิมให้มีรายละเอียดที่มากขึ้น พร้อมทั้งการพัฒนาหน้าร้านบนแพลตฟอร์มอาลีบาบาให้มีการอัพเดตมากยิ่งขึ้น ซึ่งหลังจากที่กลับมาทำนั้นลูกค้าก็เริ่มกลับมาขายดีอีกครั้ง แล้วทางอาลีบาบา ก็เริ่มเสนอให้เราอัพเกรดสมาชิก เพื่อที่จะเข้าถึงเครื่องมือและความรู้ในการขายสินค้าที่มากขึ้น ต่อยอดให้สามารถขายสินค้าได้มากขึ้นในอนาคต ซึ่งตอนแรกที่ใช้สมาชิกแบบธรรมดานั้นเราก็มีความประทับใจระดับหนึ่งอยู่แล้ว แต่ช่วงเวลานั้นก็เริ่มมีคู่แข่งเสนอขายสินค้าชนิดเดียวกันบนแพลตฟอร์ม ทำให้เกิดการแข่งขันมากขึ้น จึงตัดสินใจที่จะอัพเกรดเพื่อเข้าถึงฟีเจอร์ที่เพิ่มมากขึ้นอย่างจริงจัง
หลังจากนั้นเมื่ออัพเกรดแล้ว สินค้าที่โพสต์ขายก็เริ่มได้รับการค้นหาจากลูกค้ามากขึ้น และเริ่มมีลูกค้าในกลุ่มประเทศอื่น ๆ เข้ามาทักทายและส่งอีเมล์เข้ามาติดต่อซื้อสินค้ามากขึ้น ทั้งในส่วนของประเทศอินเดียก็มีการเติบโตแบบเท่าตัว และในกลุ่มประเทศยุโรปก็มีการเติบโตแบบเท่าตัวเช่นกัน ในช่วงราวปี 2014 ซึ่งเป็นปีที่น้ำมันแพง และเทรนด์ของการผลิตพลาสติกจากเม็ดรีไซเคิล เริ่มเป็นกระแสที่ได้รับความนิยมมากขึ้น ทำให้มีความต้องการเม็ดพลาสติกรีไซเคิลจากทั่วโลก ประจวบเหมาะกับการอัพเกรดสมาชิกแล้วของ Plastmax ทำให้โพสต์ได้รับการโปรโมทในตำแหน่งที่ดี เมื่อลูกค้าค้นหาสินค้าแบบเราก็จะเข้ามาเจอเราเป็นอันดับต้น ๆ ซึ่งก็ช่วยเพิ่มโอกาสในการขายให้กับเรามากขึ้น
โดยในช่วงปี 2015 – 2017 ยอดขายมีการเติบโตอย่างต่อเนื่องแบบเท่าตัว ซึ่งปี 2017 นับว่าเป็นปีที่ดีที่สุด เนื่องจากมีหลายปัจจัยที่เอื้อให้เกิดความต้องการที่มากขึ้น ทั้งในส่วนของราคาน้ำมันที่ดีดตัวสูงขึ้น ความต้องการเม็ดพลาสติกรีไซเคิลซึ่งมีราคาที่ต่ำกว่าเม็ดพลาสติกใหม่ที่เกิดจากน้ำมันจึงมีราคาที่ต่างกัน ทำให้ผู้ผลิตหันมาใช้เม็ดพลาสติกมากขึ้น แต่กระนั้นการออกกฏหมายใหม่ของจีนที่ห้ามนำเข้าสารที่ก่อให้เกิดมลพิษก็ทำให้การขายเม็ดพลาสติกรีไซเคิลให้คนจีนได้น้อยลง ไม่นานนักก็เกิดวิกฤตการแพร่ระบาดของไวรัสโคโรน่า หรือโควิด-19
วิกฤตโควิด-19 ส่งผลให้ขยายตลาดออกต่างทวีปมากขึ้น
หลังการเกิดวิกฤตโควิด-19 หลายประเทศเริ่มทยอยปิดประเทศ การผลิตสินค้าพลาสติกจึงน้อยลง ทำให้ความต้องการสินค้าซึ่งเป็นวัตถุดิบน้อยลงตาม จากที่เคยมีความต้องการอยู่ 100% ก็เหลือเพียงแค่ 30% เท่านั้น ด้วยความที่สินค้าที่ผลิตออกมาก่อนหน้านั้นก็ยังขายไม่ได้ ด้วยความที่ประชาชนในหลาย ๆ ประเทศไม่ได้มีกำลังซื้อคึกคักเช่นเดิม
ขณะที่ด้านการขนส่งสินค้า แม้ว่าเราจะสามารถหาออเดอร์เข้ามาได้ แต่ในช่วงวิกฤติโควิด -19 ปริมาณเรือที่ใช้ในการขนส่งมีน้อยลงหรือบางประเทศไม่สามารถเดินทางได้เลย แต่ในบางประเทศที่สามารถเดินทางได้ก็ต้องใช้เวลามากขึ้นเนื่องจากต้องมีกักตัวก่อนการเข้าประเทศ ทำให้ต้นทุนในการขนส่งสูงขึ้นเกินกว่าที่ลูกค้าจะรับได้ ซึ่งถือเป็นวิกฤตที่กระทบไปทั่วโลกหนักมาก
แต่กระนั้นการเกิดวิกฤตก็ทำให้เรา มีเวลาในการศึกษาเครื่องมือของอาลีบาบามากขึ้น และทำให้เราได้พัฒนาตัวเองในการใช้งานเครื่องมือที่มีของแพลตฟอร์มให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น ซึ่งก็ทำให้เราได้เรียนรู้หลาย ๆ ฟีเจอร์ที่มีของอาลีบาบา ตัวอย่างเช่น เดิมทีเรารู้แค่ว่าเมื่อลูกค้าสนใจสินค้าก็จะส่งอีเมล์คุยกันไปมา แต่วันนี้เราสามารถทักแชทคุยกันได้ทันทีกับลูกค้าที่สนใจ ช่วยบ่งบอกความมีตัวตนจริงของเราให้ลูกค้ามั่นใจมากยิ่งขึ้น ด้วยฟีเจอร์ที่ชื่อว่า อินแสตนเมสเซนเจอร์ (Instant Messenger) ทำให้เราสามารถแชทคุยกับลูกค้าที่สนใจสินค้าของเราได้โดยตรง และดูได้ว่าเขาอ่านข้อความหรือยัง และออนไลน์อยู่หรือปล่าว ซึ่งสะดวกและรวดเร็วกว่าการส่งอีเมล
และอีกฟีเจอร์ที่น่าสนใจ คือนอกจากการโพสต์ขายสินค้าปกติแล้ว เรายังสามารถหาลูกค้าที่โพสต์หาสินค้าได้ หรือที่เรียกว่า RFQ (Request for quotation) ถ้าเราดูแล้วว่าสินค้าที่ลูกค้าโพสต์หาตรงกับสินค้าของเรา ก็สามารถเข้าไปแนะนำตัวและเสนอสินค้าให้เขาได้ ทำให้เราไม่ต้องรอการเข้าหาของลูกค้าเพียงอย่างเดียว แต่สามารถเปิดเกมเชิงรุกเข้าหาลูกค้าที่มีความต้องการได้ทันทีอีกด้วย ซึ่งต้องบอกเลยว่าในการใช้งานฟีเจอร์นี้ มีการจัดเรทติ้งความน่าเชื่อถือของผู้ซื้อและผู้ขายเอาไว้อย่างชัดเจน ช่วยให้เรามั่นใจมากขึ้นทั้งผู้ซื้อและผู้ที่จะขายสินค้าระหว่างกัน ทำให้เราสามารถขยายไปสู่ประเทศอื่นๆได้มากขึ้น ทั้งกลุ่มประเทศยุโรปที่เรามีการค้าขายอยู่แล้ว หรือกลุ่มทวีปอเมริกา ทวีปแอฟริกา และออสเตรเลียที่เป็นตลาดใหม่สำหรับเรา
ก่อนหน้านี้เราเชื่อว่าประเทศที่เจริญแล้วคงจะไม่ใช้สินค้าจากเรา เนื่องจากกลุ่มประเทศเหล่านั้นสามารถเข้าถึงเม็ดพลาสติกในราคาที่ถูกอยู่แล้ว การขนส่งจากเราที่มีระยะทางไกลน่าจะทำให้ต้นทุนสูงขึ้น แต่พอเราใช้ฟีเจอร์นี้แล้วทำการเสนอขายไปก็ได้รับการตอบรับเป็นอย่างดี ทำให้เราต้องกลับมามองใหม่ ถึงการทำตลาดในกลุ่มประเทศที่พัฒนาแล้วเพิ่มมากขึ้น ซึ่งก็ช่วยเข้ามาเสริมในส่วนของยอดขายที่ได้รับผลกระทบจากวิกฤติโควิด-19 ได้
นอกจากนี้การใช้ฟีเจอร์เพื่อค้นหาความต้องการในหลายๆกลุ่มประเทศ ทั้งในส่วนของเอเชียที่เรามีลูกค้าอยู่แล้ว ก็ยังได้เพิ่มลูกค้ากลุ่มใหม่ทีมีความต้องการสินค้าแบบเดียวกับเรามากขึ้น ทำให้แทนที่เราจะทรุดไปในช่วงวิกฤตก็กลับได้มาขยายตลาดใหม่ ๆ ที่กว้างมากขึ้น แม้ว่าเราจะไม่เคยเจอหน้าลูกค้าเลยก็ตาม นับว่าเป็นการเติบโตในประเทศใหม่ ๆ ที่แต่เดิมเราไม่เคยคาดหวังไว้เลย เพียงแค่เราศึกษาและเรียนรู้ฟีเจอร์ที่มีอยู่ในแพลตฟอร์มอาลีบาบา เท่านั้นจริง ๆ
ในอนาคตเราก็จะต้องกลับมาพัฒนาหน้าร้านในแพลตฟอร์มของอาลีบาบามากขึ้น เนื่องจากการจะได้รับการโปรโมทโพสต์ของสินค้าให้มีผู้ค้นพบมากขึ้นนั้น จะขึ้นอยู่ที่เรทติ้งของการจัดอันดับความน่าเชื่อถือ อีกทั้งการเข้ามาของคู่แข่งที่เพิ่มมากขึ้นก็เป็นอีกปัจจัยของการพัฒนาตนเอง เพื่อต่อยอดหน้าร้านให้มีความน่าเชื่อถือที่มากขึ้น ซึ่งจะส่งผลให้ยอดขายเพิ่มสูงขึ้น จากการพบเจอของลูกค้าที่เพิ่มมากขึ้นนั่นเอง
ทั้งนี้จะเห็นได้ว่า เส้นทางการทำธุรกิจของ Plastmax นั้น แม้ว่าจะมีจุดเริ่มต้นของการเป็นโรงงานของครอบครัวหนุนหลัง แต่กระนั้นจุดเริ่มต้นของการแตกตัวบริษัทออกมาเป็นผู้ส่งออกด้วยการเข้าสู่ตลาดออนไลน์ โดยเลือกแพลตฟอร์มอาลีบาบาเพียงรายเดียว ก็สามารถช่วยเริ่มต้นให้เปิดตลาดการค้าได้อย่างที่หวัง และเมื่อเริ่มศึกษาและเรียนรู้ฟีเจอร์ พร้อมทั้งการยกระดับสมาชิกเพื่อการเข้าถึงการส่งเสริมและเครื่องมือของแพลตฟอร์มที่มากขึ้น ก็เป็นส่วนที่ทำให้ธุรกิจสามารถเติบโตได้อย่างต่อเนื่องแม้จะอยู่ในช่วงวิกฤตโควิด-19 ที่สร้างความปั่นป่วนให้ทั่วโลกมานานกว่า 2 ปีแล้วก็ตาม นับว่าเป็นอีกหนึ่งแสงสว่างของปลายอุโมงค์ที่เชื่อแน่ว่าจะสามารถจุดประกายให้ธุรกิจที่กำลังก้าวเข้าสู่โลกอีคอมเมิร์ซได้มีไอเดียในการเข้า และเรียนรู้จากต้นแบบที่ Plastmax สามารถทำได้กันนะครับ
