โรคยอดฮิตที่คร่าชีวิตของประชากรไทยอันดับต้น ๆ 1 ใน 5 คือ โรคหัวใจ และนับวันแนวโน้มจำนวนผู้เสียชีวิตมีอัตราเพิ่มขึ้น เนื่องจากเข้าสู่สังคมสูงวัย และโรคหัวใจคือโรคจากการเสื่อมของลิ้นหัวใจ หลอดเลือด กล้ามเนื้อหัวใจ ไม่ใช่แต่เพียงผู้สูงอายุเท่านั้น กลุ่มเด็กมีอัตราการเสียชีวิตจากโรคนี้เช่นกัน เพียงแต่อัตราไม่สูงมากนัก
นอกจากนี้โรคปอด ที่มีสาเหตุจากหลายปัจจัย เช่น จากพฤติกรรม การสูบบุหรี่ จากการติดเชื้อ และอื่น ๆ ล่าสุดโรคจากไวรัสโควิด -19 ที่ลงปอด ไปยังถุงลม เป็นอีกหนึ่งสาเหตุที่ทำให้คนเสียชีวิต
เครื่องเอคโม่ หรือ Extracorporeal Membrane Oxygenation : ECMO เป็นเครื่องมือที่ใช้เพิ่มระดับออกซิเจนและลดระดับคาร์บอนไดออกไซด์ในกระแสเลือดจากภายนอกร่างกาย สำหรับผู้ป่วยที่ปอดและหัวใจไม่สามารถแลกเปลี่ยนก๊าซในสภาวะปกติได้อย่างพอเพียง ด้วยการดึงเลือดออกจากตัวผู้ป่วยแล้วนำมาฟอกผ่านเครื่องโดยจะมีการควบคุมอุณหภูมิและออกซิเจน ซึ่งตัวเครื่องจะทำหน้าที่คล้ายกับปั๊มน้ำส่งคืนเลือดกลับเข้าไปในร่างกาย และยังสามารถควบคุมอุณหภูมิร่างกายคนไข้ รวมทั้งปั๊มเลือดและความดัน
นพ.อรรถภูมิ สู่ศุภอรรถ ศัลยแพทย์หัวใจและทรวงอก ผู้ช่วยผู้อำนวยการ โรงพยาบาลหัวใจกรุงเทพ เปิดเผยว่า เครื่องเอคโม่ เป็นอุปกรณ์ที่เกิดขึ้นเมื่อ 50 ปีที่แล้วแต่เทคโนโลยีไม่พัฒนามากนัก แต่เมื่อ10 ปีที่ผ่านมา เครื่องเอคโม่มีเทคโนโลยีที่ดีมากขึ้น ผลการศึกษาดีขึ้น โรงพยาบาลกรุงเทพจึงนำเข้าอุปกรณ์เข้ามาใช้กับคนไข้เมื่อปี พ.ศ. 2554 จนปัจจุบัน
สำหรับสถานการณ์ของการระบาดไวรัสวิด -19 คนไข้ของโรงพยาบาลมีโอกาสใช้เครื่องเอคโม่ 12 ราย เนื่องจากการใช้อุปกรณ์ต้องดูความเข้มข้นของออกซิเจนในเลือดลดลง อยู่ประมาณ 70 กว่า ๆ
“ถ้าไม่ใช่เครื่องมือเอคโม่ คาดว่าคนไข้ทั้งหมดอาจจะเสียชีวิต แต่การใช้เครื่องเอคโม่ทำให้สามารถช่วยชีวิตคนไข้ได้มากถึง 7 คน”
ล่าสุดโรงพยาบาลหัวใจกรุงเทพ ได้รับรางวัล ELSO Award of Excellence in Extracorporeal Life Support ในปี 2022 ซึ่งเป็นรางวัลที่มอบให้กับทีมเอคโม่ จากสถาบันที่มี ECMO service ทั่วโลก โดยพิจารณาจากผลสัมฤทธิ์ในการแลผู้ป่วยด้านต่าง ๆ ซึ่งมีทั้งหมด 7 ด้าน ได้แก่
1.ด้าน Systems Focus คือ ลักษณะของศูนย์บริการ การดูแลคนไข้ จัดระบบเป็นอย่างไร มีจำนวนบุคลากรจำนวนเพียงพอหรือไม่ 2.ด้าน Environmental Focus เรื่องของจำนวนห้องไอซียู อุปกรณ์และเครื่องมือต่าง ๆ 3.ด้าน Workforce Focus เป็นเรื่องของจำนวนบุคลากร 4.ด้าน Knowledge Management เรื่องของการแลกเปลี่ยนความรู้ในโรงพยาบาล การแลกเปลี่ยนความรู้ระหว่างแพทย์และบุคลากรต่าง ๆ เช่น มีการประชุม มีการปรึกษาหารือกันอย่างต่อเนื่อง
5.ด้าน Quality Focus จะเป็นเรื่องผลสัมฤทธิ์ในการดูแลคนไข้ มีการลงข้อมูลว่าคนไข้รายนี้ใส่เครื่องเอคโม่เมื่อไร การใส่เป็นอย่างไร รวมทั้ง มีการลงฐานข้อมูล ซึ่งฐานข้อมูลนี้จะต้องเอาผลไปเทียบกับผลของ ECMO service อื่น ๆ ทั่วโลกด้วย เพื่อจะเป็นส่วนหนึ่งในคะแนนที่จะนำมาพิจารณา 6.ด้าน Process Optimization ดูว่าการทำงานของทีมสอดคล้องกับคำแนะนำที่ให้มาหรือไม่ โดยทางการแพทย์จะมีงานวิจัยออกมาใหม่ ๆ ทุกปี ทางทีมเอคโม่ของเราก็เอาความรู้พวกนี้มาปรับการทำงานของทีม ไม่ใช่ว่า 5 ปีก่อนทำอย่างไรปัจจุบันก็ทำอย่างเดิม แต่จะต้องมีการปรับปรุงเป็นระยะ ๆ
และ 7.ด้าน Patient & Family Focus ไม่ใช่ดูแลแต่คนไข้แต่ต้องดูแลไปถึงครอบครัวของคนไข้ด้วย บางครั้งต้องมีการเอานักจิตวิทยา จิตแพทย์เข้ามาอยู่ในทีม ในบางเคส เพื่อที่จะให้แน่ใจว่าทั้งตัวผู้ป่วยและญาติสามารถร่วมไปกับการรักษาของทางทีมแพทย์ได้ โดยจะต้องมองภาพใหญ่ ภาพรวมทั้งหมด
