ดร. เหวียน ถิ เฟือง เถา มหาเศรษฐีชาวเวียดนามและประธานกลุ่มสายการบินเวียตเจ็ท สร้างแรงสั่นสะเทือนบนเวทีการประชุมระดับโลกว่าด้วยจริยธรรมปัญญาประดิษฐ์ของ UNESCO ณ กรุงเทพมหานคร โดยเรียกร้องให้ทั่วโลกร่วมกันสร้างอนาคตของ AI ที่มี “มนุษย์เป็นศูนย์กลาง” เน้นย้ำการใช้เทคโนโลยีเพื่อลดความเหลื่อมล้ำ สร้างความเท่าเทียมในการเข้าถึงโอกาส พร้อมเสนอจัดตั้ง “กองทุนข้อมูลที่เป็นธรรม” (Fair Data Fund) เพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีใครถูกทิ้งไว้ข้างหลังในยุคดิจิทัล
กรุงเทพฯ, ประเทศไทย – ท่ามกลางผู้นำระดับโลก นักวิชาการ และผู้เชี่ยวชาญกว่า 800 คนจาก 194 ประเทศสมาชิก ที่มารวมตัวกันในการประชุมระดับโลกว่าด้วยจริยธรรมของปัญญาประดิษฐ์ (Global Forum on the Ethics of Artificial Intelligence – AI) ครั้งที่ 3 ซึ่งจัดโดยองค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) เสียงเรียกร้องอันทรงพลังจากภาคธุรกิจเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ได้ดังก้องไปทั่วโลก ผ่านวิสัยทัศน์ของ ดร. เหวียน ถิ เฟือง เถา ประธานกลุ่ม Sovico และสายการบินเวียตเจ็ท
การประชุมครั้งนี้ถูกยกให้เป็น “จุดเปลี่ยนสำคัญในประวัติศาสตร์ของมนุษยชาติ” โดยนางออเดรย์ อาซูเลย์ ผู้อำนวยการใหญ่ UNESCO ซึ่งชี้ให้เห็นถึงอิทธิพลของ AI ที่กำลังปฏิวัติทุกมิติของชีวิตมนุษย์อย่างที่ไม่เคยปรากฏมาก่อน ขณะที่นางสาวแพทองธาร ชินวัตร นายกรัฐมนตรีของไทย ได้ร่วมกล่าวเปิดงานพร้อมแสดงจุดยืนที่ชัดเจนในการผลักดัน AI บนพื้นฐานของจริยธรรมและความครอบคลุม
แต่ไฮไลท์สำคัญที่จับตาของวงการเศรษฐกิจและเทคโนโลยี คือการอภิปรายของ ดร.เหวียน ถิ เฟือง เถา ในฐานะตัวแทนจากเวียดนาม ซึ่งได้เปลี่ยนมุมมองการสนทนาจากเรื่องของอัลกอริทึมและโค้ดคอมพิวเตอร์ ไปสู่แก่นแท้ของความเป็นมนุษย์
AI ในมุมมองของ “แม่” ไม่ใช่แค่นักธุรกิจ
ดร.เถา เริ่มต้นการอภิปรายของเธออย่างน่าประทับใจ โดยวางบทบาทของมหาเศรษฐีและผู้เชี่ยวชาญด้านระบบอัตโนมัติลงชั่วคราว เพื่อสื่อสารในฐานะที่เรียบง่ายแต่ลึกซึ้งที่สุด
“ดิฉันมาในวันนี้ ไม่เพียงในฐานะนักธุรกิจหญิงผู้นำสายการบินระดับโลกและธนาคารดิจิทัล หรือในฐานะผู้เชี่ยวชาญที่สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาเอกด้านระบบอัตโนมัติ แต่ดิฉันมาในฐานะแม่คนหนึ่ง ผู้ซึ่งเชื่อมั่นว่าเทคโนโลยีควรได้รับการออกแบบเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของมนุษยชาติ และเพื่อสร้างโลกที่เท่าเทียมและครอบคลุมมากยิ่งขึ้นสำหรับทุกคน โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับคนรุ่นต่อไป”
คำกล่าวเปิดนี้ได้กำหนดทิศทางของการอภิปรายทั้งหมด โดยชี้ว่าหัวใจของการพัฒนา AI ต้องไม่ใช่แค่ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี แต่คือผลลัพธ์ทางสังคมที่จับต้องได้ เธอเชื่อมโยงวิสัยทัศน์นี้เข้ากับประสบการณ์ตรงจากธุรกิจของเธอ ไม่ว่าจะเป็นภาพผู้โดยสารนับล้านคนที่ได้ขึ้นเครื่องบินของเวียตเจ็ทเป็นครั้งแรกในชีวิต ซึ่งเป็นการเปิดประตูสู่โอกาสทางการศึกษา การรักษาพยาบาล และการมีงานทำที่ดีขึ้น หรือแพลตฟอร์มธนาคารดิจิทัล ‘Vikki’ ที่ทลายกำแพงทางการเงิน ช่วยให้ผู้หญิงในชนบทและนักเรียนในพื้นที่ห่างไกลสามารถเข้าถึงบริการที่พลิกชีวิตของพวกเขาได้
จาก “เครื่องมือ” สู่ “คำมั่นสัญญา”: AI ต้องรับใช้มนุษยชาติ
ประเด็นหลักที่ ดร.เถา ผลักดัน คือการยกระดับมุมมองต่อ AI จากที่เป็นเพียง “เครื่องมือ” (Tool) ให้กลายเป็น “คำมั่นสัญญา” (Promise) คำมั่นสัญญาที่ว่านี้คือ ปัญญาประดิษฐ์จะต้องถูกพัฒนาและใช้งานโดยยึดมั่นในคุณค่าหลักของความเป็นมนุษย์ ได้แก่ ความเมตตา ความซื่อสัตย์ และความเสมอภาค
“เราต้องเริ่มต้นจาก ‘มนุษย์’ โดยยึดมั่นในหลักความเสมอภาคที่หยั่งรากจากศักดิ์ศรีและสิทธิพื้นฐานในการมีความสุขของแต่ละบุคคล ไม่ว่าจะมีภูมิหลัง รายได้ เพศ หรือระดับการศึกษาอย่างไรก็ตาม… บนเวทีอันทรงเกียรติของยูเนสโกแห่งนี้ ดิฉันหวังว่าเราจะก้าวข้ามการมอง AI ว่าเป็นเพียงเครื่องมือ แต่ให้มองว่า AI คือ ‘คำมั่นสัญญา’ ว่าปัญญาประดิษฐ์จะต้องยืนหยัดเคียงข้างหัวใจของความเป็นมนุษย์” ดร.เถา กล่าว
เธอย้ำว่าในโลกของ AI ไม่ควรมีเส้นแบ่งระหว่างตัวเธอซึ่งเป็นมหาเศรษฐี กับคนขับรถตุ๊กตุ๊ก หรือพลเมืองธรรมดาบนท้องถนน วิสัยทัศน์นี้ถือเป็นการท้าทายกรอบคิดเดิมๆ ที่มักมองว่าเทคโนโลยีชั้นสูงเป็นเรื่องของคนที่มีต้นทุนทางสังคมและเศรษฐกิจสูงกว่าเท่านั้น
ข้อเสนอที่เป็นรูปธรรม: “กองทุนข้อมูลที่เป็นธรรม” (Fair Data Fund)
เพื่อไม่ให้วิสัยทัศน์เป็นเพียงแนวคิดเชิงนามธรรม ดร.เถา ได้เสนอแนวทางปฏิบัติที่ชัดเจน นั่นคือการร่วมกันกำหนดวิสัยทัศน์ระดับโลกสำหรับ AI ที่มีมนุษย์เป็นศูนย์กลาง และที่สำคัญคือการสนับสนุนให้เกิด
“กองทุนข้อมูลที่เป็นธรรม” (Fair Data Fund)
กองทุนนี้มีเป้าหมายเพื่อส่งเสริมการเข้าถึงและใช้ประโยชน์จากข้อมูลอย่างโปร่งใส ปราศจากอคติ และรองรับความหลากหลายทางภาษา ซึ่งจะกลายเป็นโครงสร้างพื้นฐานสำคัญในการพัฒนา AI ที่สามารถสร้างประโยชน์ให้กับชุมชนได้อย่างแท้จริง โดยเฉพาะกลุ่มคนที่ขาดโอกาสในการเข้าถึงข้อมูลและประชาชนในประเทศกำลังพัฒนา การมีข้อมูลที่เป็นธรรมจะช่วยลดอคติที่อาจแฝงมากับอัลกอริทึม และทำให้ AI สามารถเข้าใจและตอบสนองต่อความต้องการที่หลากหลายของผู้คนทั่วโลกได้อย่างแม่นยำยิ่งขึ้น
ดร.เถา แสดงความพร้อมที่จะสนับสนุนโครงการนี้ทั้งในด้านเงินทุนและการดำเนินงาน เพื่อผลักดันให้เกิดขึ้นจริงในระดับโลก
ให้ความสำคัญกับกลุ่มเปราะบางในฐานะ “ผู้ร่วมออกแบบ” อนาคต
อีกหนึ่งประเด็นสำคัญที่ถูกหยิบยกขึ้นมาคือ การให้ความสำคัญกับกลุ่มเปราะบางเป็นอันดับแรก ดร.เถา เน้นย้ำว่า สตรี เด็กหญิง และกลุ่มชายขอบ ต้องไม่ได้เป็นเพียง “ผู้รับผลประโยชน์” จากเทคโนโลยี แต่ต้องมีบทบาทเป็น
“ผู้ร่วมออกแบบอนาคต” (Co-designers) ของยุคดิจิทัล
“หลักการด้านปัญญาประดิษฐ์ต้องให้ความสำคัญกับชุมชนเปราะบางเป็นลำดับแรก เพื่อให้มั่นใจว่าไม่มีใครถูกทอดทิ้ง… ดิฉันขอใช้เวทีแห่งนี้เปิดพื้นที่เชิงนโยบายให้กับสตรี เด็กหญิง และกลุ่มชายขอบ ไม่ใช่ในฐานะผู้รับผลประโยชน์เพียงอย่างเดียว แต่ในฐานะผู้ร่วมออกแบบอนาคตแห่งยุคดิจิทัลของเราทุกคน”
แนวคิดนี้เป็นการส่งเสริมการมีส่วนร่วมอย่างแท้จริง ซึ่งจะทำให้การพัฒนา AI มีความครอบคลุมและตอบโจทย์ความต้องการของทุกคนในสังคมได้อย่างยั่งยืน
ความมุ่งมั่นที่หยั่งรากลึกจากปรัชญาองค์กร
วิสัยทัศน์ที่ ดร.เถา นำเสนอ ไม่ได้เกิดขึ้นเฉพาะบนเวทีเสวนา แต่เป็นสิ่งที่เธอและองค์กรในเครือ ไม่ว่าจะเป็นสายการบินเวียตเจ็ท, HDBank หรือ Vikki Bank ยึดมั่นและปฏิบัติมาโดยตลอด ในฐานะพันธมิตรเชิงกลยุทธ์ของ UNESCO และสหประชาชาติ กลุ่มธุรกิจของเธอได้สนับสนุนโครงการเพื่อสังคมและความยั่งยืนมาอย่างต่อเนื่อง ทั้งด้านวัฒนธรรม การศึกษา และการส่งเสริมสิทธิสตรีและเด็ก
คำกล่าวของเธอจึงเป็นภาพสะท้อนที่ชัดเจนของผู้นำธุรกิจยุคใหม่ ที่ผสานหลักจริยธรรมเข้ากับการดำเนินธุรกิจอย่างเป็นรูปธรรม สร้างโลกที่เทคโนโลยีไม่เพียง “ชาญฉลาด” แต่ยังต้อง “เปี่ยมด้วยเมตตา” และขับเคลื่อนด้วยคุณค่าพื้นฐานของความเป็นมนุษย์ไปพร้อมกับอัลกอริทึม
การประชุมครั้งนี้จึงไม่ใช่แค่การถกเถียงเรื่องกรอบจริยธรรมสำหรับเทคโนโลยี แต่เป็นสัญญาณเตือนและเข็มทิศชี้ทางจากผู้นำธุรกิจคนสำคัญของเอเชีย ว่าอนาคตของ AI ที่ยั่งยืนและเป็นธรรมนั้น จะต้องถูกสร้างขึ้นบนรากฐานของความเท่าเทียม ความเห็นอกเห็นใจ และความมุ่งมั่นที่จะไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง
#AIforHumanity #EthicalAI #UNESCO #Vietjet #NguyenThiPhuongThao #Sovico #ลดความเหลื่อมล้ำ #เศรษฐกิจดิจิทัล #AIเพื่อสังคม #จริยธรรมปัญญาประดิษฐ์ #FairDataFund #การพัฒนาที่ยั่งยืน
