กรุงเทพฯ, ประเทศไทย – บริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด ตอกย้ำบทบาทการเป็นสื่อกลางบันทึกประวัติศาสตร์และสืบสานมรดกวัฒนธรรมไทย เปิดตัวแสตมป์ที่ระลึกชุดพิเศษ “กระจกเกรียบ สะท้อนศิลป์แห่งสยาม” เนื่องในวันอนุรักษ์มรดกไทย ประจำปี 2568 ซึ่งตรงกับวันที่ 2 เมษายน ของทุกปี โดยนำเสนอความงดงามอันเป็นเอกลักษณ์ของ “กระจกเกรียบ” ศิลปกรรมโบราณที่หาชมได้ยากในปัจจุบัน หวังสร้างความตระหนักรู้และส่งเสริมการอนุรักษ์ให้คงอยู่สืบไป เริ่มวางจำหน่ายแล้วตั้งแต่วันที่ 2 เมษายน 2568 เป็นต้นไป
ดร.ดนันท์ สุภัทรพันธุ์ กรรมการผู้จัดการใหญ่ บริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด กล่าวถึงที่มาและความสำคัญของแสตมป์ชุดนี้ว่า “ไปรษณีย์ไทยมีความมุ่งมั่นในการเป็นสื่อกลางถ่ายทอดเรื่องราวแห่งประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรมไทย ผ่านดวงแสตมป์ ซึ่งแม้จะเป็นสื่อขนาดเล็กแต่ก็เปี่ยมด้วยพลังในการสื่อสารและเก็บรักษาคุณค่าทางประวัติศาสตร์ สำหรับแสตมป์ที่ระลึกชุดวันอนุรักษ์มรดกไทย ประจำปี 2568 นี้ เราได้เลือกหยิบยก ‘กระจกเกรียบ’ ซึ่งเป็นงานประณีตศิลป์ที่มีความเสี่ยงต่อการสูญหาย มานำเสนอสู่สาธารณชน”
แสตมป์ชุดนี้มีความพิเศษอย่างยิ่ง โดยภาพทั้ง 4 แบบ เป็นภาพถ่ายผลงานกระจกเกรียบของจริง ที่สร้างสรรค์โดย ดร.รัชพล เต๋จ๊ะยา ผู้ได้รับยกย่องเป็นครูช่างศิลปหัตถกรรม ประจำปี 2565 ซึ่งเป็นผู้มีความเชี่ยวชาญและได้อุทิศตนฟื้นฟูศิลปะแขนงนี้ ด้วยกรรมวิธีการผลิตที่ละเอียดอ่อนและซับซ้อน ทำให้ศิลปะกระจกเกรียบมีความงดงามเป็นเอกลักษณ์ แต่ก็เสี่ยงต่อการเลือนหายไปตามกาลเวลา
สำหรับภาพบนดวงแสตมป์ทั้ง 4 ดวง ประกอบด้วย:
- ภาพหน้าบันจำหลักไม้ลายดอกพุดตานประดับกระจกเกรียบ
- ภาพซุ้มลวดลายปูนปั้นพรรณพฤกษาและฐานชุกชีประดับกระจกเกรียบ ณ วัดโตนด อำเภอบางกรวย จังหวัดนนทบุรี
- ภาพหัวโขนพระนารายณ์ประดับกระจกเกรียบ
- ภาพลายกุดั่นปูนปั้นประดับกระจกเกรียบบนพระเขนย (หมอน) ของพระพุทธไสยาสน์ ณ วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร (วัดโพธิ์)
“เราหวังเป็นอย่างยิ่งว่า แสตมป์ชุดนี้จะช่วยให้พี่น้องชาวไทยและผู้สนใจ ได้รับรู้และตระหนักถึงความสำคัญของศิลปกรรมแขนงนี้มากขึ้น อีกทั้งยังเป็นส่วนหนึ่งในการร่วมกันอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมอันล้ำค่าของชาติให้คงอยู่สืบต่อไป” ดร.ดนันท์ กล่าวเสริม
ความสำคัญของการอนุรักษ์และฟื้นฟูศิลปะกระจกเกรียบ ยังได้รับการกล่าวถึงโดย สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ซึ่งได้พระราชทานพระราชดำรัสในงานวันนักประดิษฐ์ ประจำปี 2566 ความตอนหนึ่งว่า “กระจกเกรียบถือเป็นงานศิลปกรรมแห่งยุครัตนโกสินทร์ที่เกือบจะสูญหายไปแล้ว แต่วันนี้ได้มาเห็นกระจกเกรียบที่ใช้ความรู้สมัยใหม่ ทำให้ยินดีว่ากระจกเกรียบอย่างโบราณฟื้นคืน อันจะเป็นประโยชน์ต่องานอนุรักษ์ การบูรณะราชภัณฑ์และโบราณสถานต่างๆ” พระราชดำรัสดังกล่าวสะท้อนให้เห็นถึงคุณค่าและความสำคัญยิ่งยวดของศิลปะแขนงนี้
‘กระจกเกรียบ’ เป็นงานศิลปหัตถกรรมที่มีเอกลักษณ์โดดเด่น แตกต่างจากกระจกเงาทั่วไป ด้วยกรรมวิธีการผลิตที่เรียกว่า ‘การหุงกระจก’ ซึ่งต้องใช้ความร้อนสูงและมีสูตรการผสมสีเฉพาะตัว ทำให้เนื้อกระจกมีสีสันสดใส เงางาม และสะท้อนแสงเป็นประกายอย่างมีมิติสวยงาม ภูมิปัญญาการทำกระจกเกรียบนี้ถูกนำมาใช้ประดับตกแต่งสถาปัตยกรรมสำคัญ เช่น ศาสนสถาน พระราชวัง รวมถึงเครื่องใช้ของชนชั้นสูงในอดีต อาทิ ราชภัณฑ์ ตู้พระธรรม ธรรมาสน์ หัวโขน หน้าบันโบสถ์ วิหาร และฐานชุกชีพระพุทธรูป
ประวัติศาสตร์ของศิลปะกระจกเกรียบสามารถสืบค้นย้อนไปได้ถึงสมัยอาณาจักรสุโขทัย และมีความรุ่งเรืองอย่างมากในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ อย่างไรก็ตาม ภายหลังจากอิทธิพลของวัฒนธรรมตะวันตกได้แพร่หลายเข้ามาในสยามประเทศช่วงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ส่งผลให้ศิลปกรรมไทยแบบประเพณีหลายแขนงเริ่มลดบทบาทลง รวมถึงองค์ความรู้และเทคนิคการผลิตกระจกเกรียบที่ค่อยๆ เลือนหายไป จนเหลือเพียงช่างฝีมือไม่กี่กลุ่มที่ยังคงสืบทอดและรักษาสูตรลับในการหุงกระจกเกรียบอันเป็นมรดกทางภูมิปัญญาของชาติไว้ได้
การออกแสตมป์ที่ระลึกชุดวันอนุรักษ์มรดกไทย 2568 “กระจกเกรียบ สะท้อนศิลป์แห่งสยาม” ในครั้งนี้ จึงไม่ได้เป็นเพียงการนำเสนอความงดงามทางศิลปะบนดวงแสตมป์เท่านั้น แต่ยังเป็นการทำหน้าที่สำคัญในการเป็นสื่อกลางเพื่อส่งต่อคุณค่าของมรดกวัฒนธรรมไทยให้คนรุ่นหลังได้รับรู้ เรียนรู้ และเกิดความภาคภูมิใจ ตลอดจนมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์สมบัติอันล้ำค่าของชาติให้ยั่งยืนสืบไป
สำหรับผู้ที่สนใจสะสมหรือต้องการศึกษาเรื่องราวกระจกเกรียบผ่านดวงแสตมป์ สามารถหาซื้อแสตมป์ที่ระลึกชุดวันอนุรักษ์มรดกไทย 2568 “กระจกเกรียบ” ได้ในราคาดวงละ 5 บาท (1 ชุดมี 4 ดวง) แผ่นตราไปรษณียากรที่ระลึก (ชีท) ชุดละ 40 บาท และซองวันแรกจำหน่าย ราคา 35 บาท ตั้งแต่วันที่ 2 เมษายน 2568 เป็นต้นไป ณ ที่ทำการไปรษณีย์ทั่วประเทศ พิพิธภัณฑ์แสตมป์ไทย สามเสนใน (ใกล้สถานี BTS สะพานควาย) และสั่งซื้อทางออนไลน์ได้ที่เว็บไซต์ หรือ แอปพลิเคชัน ThailandPostMart (www.thailandpostmart.com)
#ไปรษณีย์ไทย #แสตมป์ไทย #กระจกเกรียบ #วันอนุรักษ์มรดกไทย #ศิลปะไทย #มรดกวัฒนธรรม #อนุรักษ์ #ThailandPost #ThaiStamps #KrajokKrieb #ThaiHeritage #ThaiArt #CulturalHeritage
