สำนักงาน กสทช. เผยความคืบหน้าครั้งสำคัญ ระบบเตือนภัยฉุกเฉินผ่านมือถือ (Cell Broadcast) โดย 3 ผู้ให้บริการหลัก AIS (AWN), True (TUC), และ NT มีความพร้อมด้านระบบ Cell Broadcast Center (CBC) แล้ว สามารถเริ่มแจ้งเตือนประชาชนได้ทันทีกรณีเกิดเหตุฉุกเฉิน ไม่ต้องรอระบบแม่ข่าย CBE ของกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย (ปภ.) ที่ยังอยู่ระหว่างดำเนินการ หวังยกระดับความปลอดภัยให้ประชาชนอย่างรวดเร็วที่สุด
นับเป็นก้าวสำคัญในการพัฒนา ระบบเตือนภัยพิบัติ แห่งชาติ เมื่อสำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (สำนักงาน กสทช.) ได้ออกมาประกาศความพร้อมของผู้ให้บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่รายใหญ่ทั้ง 3 ราย ในการใช้งานระบบแจ้งเตือนภัยฉุกเฉินผ่านเครือข่ายโทรศัพท์เคลื่อนที่ หรือ Cell Broadcast Service
นายไตรรัตน์ วิริยะศิริกุล รองเลขาธิการ ซึ่งปัจจุบันรักษาการแทนเลขาธิการ กสทช. เปิดเผยข้อมูลล่าสุดเมื่อวันที่ 18 เมษายน 2568 ว่า ผู้ให้บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่ทั้ง 3 ราย ประกอบด้วย บริษัท แอดวานซ์ ไวร์เลส เน็ทเวอร์ค จำกัด (AWN) ในเครือ AIS, บริษัท ทรู มูฟ เอช ยูนิเวอร์แซล คอมมิวนิเคชั่น จำกัด (TUC) ในเครือ True และบริษัท โทรคมนาคมแห่งชาติ จำกัด (มหาชน) (NT) ได้ดำเนินการจัดทำระบบ Cell Broadcast Center (CBC) หรือศูนย์ควบคุมการส่งข้อความเตือนภัยในส่วนของผู้ให้บริการ เสร็จสิ้นเป็นที่เรียบร้อยแล้ว พร้อมทั้งได้ทำการทดสอบการใช้งาน ระบบเตือนภัยพิบัติ ดังกล่าวแล้วด้วย
ความพร้อมนี้เกิดขึ้นในระหว่างที่ระบบ Cell Broadcast Entity (CBE) หรือศูนย์แม่ข่ายกลางสำหรับดูแลและบริหารจัดการการแจ้งเตือนภัย ซึ่งอยู่ในความรับผิดชอบของกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย (ปภ.) ยังคงอยู่ในระหว่างขั้นตอนการดำเนินการและยังไม่เสร็จสมบูรณ์ อย่างไรก็ตาม ด้วยความมุ่งมั่นที่จะให้ประชาชนได้รับการแจ้งเตือนภัยอย่างรวดเร็วที่สุด สำนักงาน กสทช. จึงได้สนับสนุนให้ผู้ให้บริการทั้ง 3 ราย เริ่มใช้ระบบ CBC ของตนเองได้ทันทีหากมีเหตุภัยพิบัติฉุกเฉินเกิดขึ้น
“สำนักงาน กสทช. จะเป็นผู้ประสานงานให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องสามารถใช้งานระบบ Cell Broadcast ในการเตือนภัยประชาชนได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพสูงสุด และสนับสนุนให้ผู้ให้บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่ใช้ระบบ CBC ที่ได้ให้งบประมาณสนับสนุนมาแล้ว 1 ปี จากนี้ทันที ซึ่งถือเป็นระยะเวลาพอสมควรที่ประชาชนควรได้รับการดูแลความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินจากหน่วยงานของรัฐโดยไม่รอระบบ CBE ของ ปภ. ที่ยังดำเนินการไม่เสร็จ” นายไตรรัตน์กล่าวเน้นย้ำถึงความสำคัญของการดำเนินการในขณะนี้
ย้อนกลับไปดูเส้นทางการพัฒนาระบบ Cell Broadcast ในประเทศไทย เริ่มต้นอย่างเป็นรูปธรรมเมื่อเดือนเมษายน 2567 โดยคณะกรรมการ กสทช. ได้มีมติอนุมัติหลักการในการจัดทำระบบดังกล่าว ตามที่คณะรัฐมนตรี (ครม.) ได้มีมติเห็นชอบก่อนหน้านั้น โดยมีการแบ่งหน้าที่ความรับผิดชอบไว้อย่างชัดเจน กล่าวคือ กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย (ปภ.) รับผิดชอบในส่วนของ Cell Broadcast Entity (CBE) ทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางกำหนดรายละเอียดข้อมูล เช่น ประเภทภัย พื้นที่ที่จะแจ้งเตือน และเนื้อหาข้อความ ก่อนจะส่งตรงไปยังผู้ประกอบการโทรคมนาคม
ขณะที่ผู้ประกอบการโทรคมนาคมทั้ง 3 ราย คือ AWN, TUC และ NT รับผิดชอบในส่วนของ Cell Broadcast Center (CBC) ซึ่งทำหน้าที่รับเนื้อหาข้อความจาก CBE (หรือจากหน่วยงานแจ้งเตือนโดยตรงในระยะแรก) แล้วส่งต่อข้อความนั้นไปยังเสาส่งสัญญาณโทรศัพท์เคลื่อนที่ (Base Station) ในพื้นที่ที่กำหนด เพื่อกระจายข้อความแจ้งเตือนไปยังโทรศัพท์มือถือของประชาชนในรัศมีพื้นที่ประสบภัยหรือพื้นที่เสี่ยงภัยได้อย่างรวดเร็วและครอบคลุม โดยมีกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (MDES) ทำหน้าที่สนับสนุนในส่วนของระบบ Cloud Server และการเชื่อมต่อระหว่างระบบ CBE และ CBC
ต่อมาในเดือนสิงหาคม 2567 คณะกรรมการ กสทช. ได้มีมติสำคัญอีกครั้ง คือ การอนุมัติกรอบวงเงินสนับสนุนการจัดทำระบบ Cell Broadcast ในส่วนของผู้ให้บริการ โดยเน้นไปที่การสนับสนุนค่าใช้จ่ายสำหรับระบบ CBC, Core Network, Radio Network รวมถึงค่าบำรุงรักษาระบบ (Maintenance Agreement – MA) เป็นระยะเวลา 3 ปี ให้แก่ AWN และ TUC เป็นจำนวนเงินรวม 752 ล้านบาท ส่วน NT นั้น ทาง กสทช. ได้ขอให้กลับไปจัดทำข้อมูลเพิ่มเติม เพื่อให้วงเงินที่ขอรับการสนับสนุนมีความสอดคล้องกับจำนวนผู้ใช้บริการจริง
หลังจาก NT ได้ดำเนินการจัดทำข้อมูลตามที่ร้องขอแล้ว ในเดือนมกราคม 2568 คณะกรรมการ กสทช. จึงได้มีมติอนุมัติวงเงินสนับสนุนให้กับ NT เพิ่มเติมอีกเป็นจำนวน 261 ล้านบาท ทำให้ผู้ให้บริการทั้งสามรายได้รับงบประมาณสนับสนุนในการพัฒนาระบบ CBC อย่างครบถ้วน
นอกเหนือจากการพัฒนาระบบหลักแล้ว สำนักงาน กสทช. ยังได้แสวงหาความร่วมมือกับแพลตฟอร์มดิจิทัลอื่นๆ เพื่อเพิ่มช่องทางการแจ้งเตือนภัยให้หลากหลายและเข้าถึงประชาชนได้มากยิ่งขึ้น โดยในเดือนมีนาคม 2568 ได้มีการเชิญผู้บริหารจาก Apple Thailand และ Line Thailand เข้าหารือแนวทางการทำงานร่วมกัน ผลการหารือเป็นไปในทิศทางบวก โดยทาง Apple Thailand ได้ยืนยันว่าระบบปฏิบัติการ iOS ได้มีการอัปเดตให้รองรับการรับข้อความแจ้งเตือนภัยผ่าน Cell Broadcast เรียบร้อยแล้ว ส่วน Line Thailand นั้น กำลังจะมีการลงนามในบันทึกความเข้าใจ (MOU) ร่วมกับสำนักงาน กสทช. เพื่อพัฒนาการส่งข้อความแจ้งเตือนภัยพิบัติผ่าน Line Official Account (Line OA) ในชื่อ “Line Alert” ซึ่งจะเป็นอีกช่องทางเสริมที่สำคัญในการสื่อสารภาวะฉุกเฉินไปยังประชาชน
และในที่สุด เดือนเมษายน 2568 ผู้ให้บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่ทั้ง 3 รายก็ได้ประกาศความพร้อมในการเริ่มใช้งานระบบ CBC ของตนเอง เพื่อแจ้งเตือนภัยหากเกิดเหตุการณ์ฉุกเฉินขึ้นจริง นับเป็นการเริ่มต้นใช้งานระบบ Cell Broadcast ในภาคปฏิบัติ แม้จะเป็นเพียงส่วนของ CBC ก็ตาม
สำหรับรูปแบบการส่งข้อความเตือนภัยในสถานการณ์ปัจจุบันที่ระบบ CBE ยังไม่สมบูรณ์นั้น ได้มีการแบ่งแนวทางการปฏิบัติไว้ดังนี้
- กรณีภัยพิบัติประเภทแผ่นดินไหว: การแจ้งเตือนจะดำเนินการโดยกรมอุตุนิยมวิทยา และ ปภ. โดยตรง ซึ่งสามารถส่งข้อมูลแจ้งเตือนไปยังระบบ CBC ของผู้ให้บริการได้โดยไม่จำเป็นต้องผ่านการอนุมัติหรือกลั่นกรองจากสำนักงาน กสทช. ก่อน เพื่อความรวดเร็วในการรับมือสถานการณ์
- กรณีภัยประเภทอื่นๆ: เช่น อุทกภัย (น้ำท่วม) หรือวาตภัย (พายุ) กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย (ปภ.) จะเป็นหน่วยงานหลักในการประเมินสถานการณ์และแจ้งข้อมูลโดยตรงไปยังผู้ให้บริการทั้ง 3 ราย เพื่อให้ผู้ให้บริการดำเนินการส่งข้อความแจ้งเตือนประชาชนในพื้นที่เสี่ยงผ่านระบบ CBC ของตนเอง
อย่างไรก็ตาม ระบบ Cell Broadcast แม้จะมีประสิทธิภาพสูงในการกระจายข้อมูลอย่างรวดเร็วและตรงพื้นที่เป้าหมาย แต่ก็ยังมีข้อจำกัดบางประการที่ผู้ใช้บริการควรทราบ คือ โทรศัพท์มือถือในบางสถานะจะไม่สามารถรับข้อความแจ้งเตือนผ่านระบบนี้ได้ ได้แก่
- กรณีที่ปิดเครื่องโทรศัพท์มือถือ
- กรณีที่โทรศัพท์มือถือเป็นรุ่นเก่าที่ยังเชื่อมต่อสัญญาณเฉพาะเครือข่าย 2G หรือ 3G เท่านั้น (ไม่รองรับ 4G/5G) ในกรณีนี้ ผู้ให้บริการจะใช้วิธีส่งข้อความแจ้งเตือนในรูปแบบ SMS แทน ซึ่งปัจจุบัน AIS (AWN) มีผู้ใช้บริการในกลุ่มนี้อยู่ประมาณ 1.6 ล้านเลขหมาย และ True (TUC) มีอยู่ประมาณ 9 แสนเลขหมาย
- กรณีที่ใช้งานผ่าน Wi-Fi เพียงอย่างเดียว โดยไม่ได้ใส่ซิมการ์ด หรือซิมการ์ดไม่ได้เชื่อมต่อกับเครือข่ายมือถือ
- กรณีที่เปิดใช้งานโหมดเครื่องบิน (Airplane Mode)
การขับเคลื่อนระบบ Cell Broadcast ให้เกิดขึ้นได้จริงในครั้งนี้ ถือเป็นความร่วมมือครั้งสำคัญระหว่างภาครัฐ คือ กสทช., ปภ., และกระทรวงดิจิทัลฯ กับภาคเอกชน คือผู้ให้บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่ทั้ง 3 ราย แม้ว่าองค์ประกอบทั้งหมดของระบบจะยังไม่เสร็จสมบูรณ์ 100% แต่การที่ส่วนของ CBC มีความพร้อมและสามารถเริ่มใช้งานได้แล้ว ก็นับเป็นจุดเริ่มต้นที่ดีและเป็นหลักประกันที่เพิ่มขึ้นให้กับความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนชาวไทยทุกคนในการรับมือกับภัยพิบัติที่อาจเกิดขึ้นได้อย่างทันท่วงที
#CellBroadcast #ระบบเตือนภัย #กสทช #NBTC #AIS #True #NT #ปภ #ภัยพิบัติ #ความปลอดภัย #ดิจิทัล #โทรคมนาคม #ข่าวเศรษฐกิจ #เทคโนโลยี
